Một
người bỏ ra hơn nửa cuộc đời tìm đường đi cho riêng mình, bắt đầu từ
việc tự thiết kế tượng gỗ, vẽ tranh, rồi đổi sang nghề không dính dáng
gì đến nghệ thuật là nuôi tôm, cuối cùng lại trở về với nghề gốm - niềm
đam mê từ tấm bé. Ông là Huỳnh Văn Đa, người sở hữu bộ bình gốm đang làm
mê hoặc nhiều người yêu bộ môn nghệ thuật này.
Ngày 10/10/2006, sự xuất hiện của hoạ sỹ điêu khắc
Huỳnh Văn Đa và một trong 54 chiếc bình gốm của ông trên sàn giao dịch ý
tưởng Việt Nam do Trung tâm sách Ý tưởng Việt Nam (Vietbooks) tổ chức
tại TP.HCM đã làm cho những người thưởng ngoạn phải kinh ngạc. Ngay lập
tức, công ty cổ phần xây dựng và kinh doanh địa ốc Hoà Bình (TP.HCM) đã
đề nghị được bỏ vốn đầu tư để ông tiếp tục phát triển ý tưởng về sản
phẩm mới, mở rộng sản xuất và phân phối ra thị trường. Sau đó, bộ bình gốm độc đáo của ông được Công ty cổ
phần Hoà Bình, UBND tỉnh Vĩnh Long, Công ty Vietbooks tiến cử ra Hà Nội
trưng bày tại cổng vào Trung tâm hội nghị APEC như một hình ảnh quảng bá
về hình ảnh, đất nước, con người Việt Nam với bạn bè thế giới. Con đường dẫn đến thành công của họa sỹ điêu khắc
Huỳnh Văn Đa quá gập gềnh, say mê hội hoạ điêu khắc, nhưng không có điều
kiện nên ông chỉ mày mò tự học hỏi. Giới thiệu về văn hoá Việt Nam ra
thế giới cũng chính là tâm nguyện lớn nhất của hoạ sỹ điêu khắc Huỳnh
Văn Đa gửi gắm trong bộ bình gốm này.
"Nửa đời, tay vẫn trắng tay!"
|
Ông Huỳnh Văn Đa trong những ngày hoàn thành bộ sưu tập 54 chiếc bình gốm
|
Vào những năm 60 của thế kỷ trước, ở chốn đô thị cổ
nhỏ bé miền Trung, cậu bé Đa mê mẩn với những đồ chơi dành con nít trong
làng gốm Thanh Hà (Hội An). Lớn lên qua nhiều biến cố của xã hội, 27
tuổi, Huỳnh Văn Đa vào Cam Ranh - Khánh Hòa mày mò thiết kế và mở một
quầy điêu khắc bán tượng gỗ. Nhưng cái nghề buôn nghệ thuật này cũng
chẳng mấy suôn sẻ với ông, “phẫn chí” Đa bỏ đi nuôi tôm. Mộng làm giàu
không thành, nhưng niềm say mê nghệ thuật vẫn đau đáu trong ông. Ngoái
lại đã gần nửa cuộc đời, tay trắng vẫn hoàn tay trắng. Đang chới với
chưa biết tìm đường đi cho riêng mình thì biết sư trụ trì chùa Phước
Long (Thị xã Cam Ranh) có nhu cầu một bức tượng Phật. Với vốn kiến thức
và niềm say mê nghiên cứu Phật pháp, ông dốc tâm làm bức tượng Phật bà
cao 3m bằng chất liệu xi măng trắng, đặt giữa sân chùa. Bức tượng Phật
bà có gương mặt thuần Việt - tác phẩm đầu tiên, tuy chưa lớn lao nhưng
đã lờ mờ mở ra con đường phía trước cho Huỳnh Văn Đa, nhưng ông vẫn còn
nhiều lúng túng trong quyết định nghiệp đời.
Ông lại quay về Hội An ở cái tuổi ngoại tứ tuần, mở một phòng tranh nhỏ.
Tranh của Đa ngày đó khá lạ lẫm với khách hàng vì ông chỉ vẽ những điều
mà bản thân mình nhìn và cảm: những chiếc cổng nhỏ, những cái lề đứt cũ
kỹ, cảnh lụt lội… tất cả đều bật ra rất tự nhiên từ tình yêu và niềm tự
hào sâu lắng trong tâm khảm của người con đất Quảng…
Gánh nặng cơm áo, gạo, tiền cho ba đứa con ăn học đã đẩy ông vào Sài Gòn
làm nghề thiết kế mẫu thuê cho một công ty gốm, tài năng của ông được
phát hiện nhưng không được trọng dụng. Trong cái kiếp làm mướn đó, ông
đã bị màu hồng phấn của gốm Vĩnh Long mê hoặc, ý tưởng về 54 bình gốm
cộng đồng dân tộc Việt Nam cứ thôi thúc mãnh liệt trong ông. Nhưng ý
tưởng vẫn là ý tưởng vì ông không có một đồng vốn. Ông bắt đầu gõ cửa
từng người thân, bạn bè mong được sự ủng hộ. Ai cũng động viên ông nhưng
chẳng mấy người tin tưởng chịu mở hầu bao cho ông vay mượn để thực hiện
ý tưởng chưa chắc chắn đem lại sự thành công.
“Diệu cố cõng Đa qua giai đoạn khó khăn này”
|
Ông Huỳnh Văn Đa đang thực hiện tác phẩm bông sen bằng gốm lớn nhất Việt Nam
|
Thần may mắn chỉ mỉm cười khi đã có một người tin ông
và ủng hộ ông vô điều kiện. Bà là Nguyễn Thị Huyền Diệu, bạn học với
ông từ thuở nhỏ. Trong một lần tình cờ họ gặp lại nhau, thấy bạn mê gốm,
mến tài, đồng cảm với tâm hồn nghệ sỹ phải lang thang khắp nơi, bà
Huyền Diệu cóp nhặt từng đồng, từ tiền bán bao, tập học sinh và cả tiệm
photocopy của gia đình lo bố con ông từ những khoản chi phí sinh hoạt
nhỏ nhất để ông yên tâm thực hiện ước mơ gốm bấy lâu.
Vào đầu năm 2006, bà Huyền Diệu đầu tư cho ông Đa một khoản để thực hiện
ước mơ gốm. Nhưng ông càng làm thì chi phí càng leo thang, vượt ra
ngoài dự kiến ban đầu rất nhiều. Khoản tiền bà Huyền Diệu bỏ ra cho ông
làm gốm, cho đến khi 54 bình gốm hoàn thành đã lên tới gần ba trăm triệu
đồng! Bà phải cầm cố nhà cửa để ông không bỏ dở giữa đường, gắng gượng
động viên ông: “Diệu cố cõng Đa qua giai đoạn khó khăn này”.
Sau hàng tháng trời ngồi lỳ trong các viện bảo tàng để nghiên cứu tài
liệu về 54 dân tộc Việt Nam, đến tận nơi, cùng ăn, cùng ở với bà con dân
tộc ở Buôn Mê Thuột, Hà Giang, Phan Rang, Trà Vinh… Những nét đặc trưng
nhất về văn hoá, phong tục tập quán, đời sống sinh hoạt, trang phục…
của mỗi dân tộc đã được Huỳnh Văn Đa chắt lọc, tưởng như đã ngấm vào máu
thịt, chỉ cần nhắm mắt lại là thấy hiển hiện trước mắt như một tấm thảm
đan chéo.
Ông tìm về Vĩnh Long, bắt
tay vào thực hiện. Lần thứ nhất thất bại, 11 chiếc bình đầu tiên hư
hỏng nặng do công suất của lò quá nhỏ, chuyển sang lò khác vẫn thất bại
do thiếu kinh nghiệm. Ông đến Sở Công nghiệp Vĩnh Long nhờ giúp đỡ và
được giới thiệu đến lò Hiệp Lực 3, có kinh nghiệm làm loại bình gốm lớn
thì mọi việc mới được suôn sẻ. Trong 3 tháng, ông cùng 4 người thợ từ 6
giờ sáng đến 6 giờ chiều liên tục đắp, nặn dưới cái nóng hầm hập của lò
nung rồi lại cặm cụi ngồi vẽ mẫu tới 2 giờ sáng...
Ông đã vắt kiệt sức mình
để đảm bảo đường nét trên mỗi chiếc bình đảm bảo tính sáng tạo và cũng
để kịp tiến độ do đặc điểm công trình. Các hoa văn, họa tiết của dân tộc
Ba Na, Brâu, Bố Y, Chơ ro, Chu Ru, Chut, Co, Dao, Ê Đê, Giáy, Gia Rai,
Gié Triêng, Hmông, Hrê, Khang, Khơ Mu, La Chí, La Ha, La Hu, Mạ, Mường,
Nùng, Phù Lá, Pu Péo, Ra Glai, SiLa, Tày Tà Ôi, Xơ Đăng, XTiêng… lần
lượt hiện lên các mặt bình mới ra lò. Càng làm, ông càng thấy hưng phấn,
ông bám lò ngày đêm, không rời những chiếc bình đang tượng hình nửa
bước, hình ảnh của 54 dân tộc anh em khắc hoạ luôn nhảy múa trong đầu,
ám ảnh cả trong giấc ngủ của ông.
Lập kỷ lục Việt Nam
Đến tháng 7/2006, 54 bình
gốm cộng đồng các dân tộc Việt Nam hoàn thành với cùng một kích cỡ:
chiều cao 1,55m, bề ngang 80cm, độ dày 2cm, cân nặng 150kg. Ngay lập tức
những đứa con tinh thần này đã ghi tên ông vào sách kỷ lục Việt Nam:
“Người đầu tiên thực hiện bộ bình gốm biểu tượng cộng đồng 54 dân tộc
Việt Nam”.
|
Bình gốm Chăm - một trong 54 bình gốm cộng đồng dân tộc Việt Nam.
|
54 bình gốm được chia thành 3 cộng đồng các dân tộc:
20 chiếc bình của các dân tộc Tây Nguyên, 30 chiếc bình của các dân tộc
Tây Bắc, Đông Bắc và 4 chiếc của các dân tộc Bình Nguyên. Nét độc đáo
của 54 bình gốm là ở chỗ, mỗi chiếc bình vừa có được những nét chung
nhất của dân tộc Việt Nam, lại vừa thể hiện được những nét đặc trưng văn
hoá, phong tục tập quán, đời sống sinh hoạt riêng của từng dân tộc.
Như 20 bình gốm khắc hoạ
những nét văn hoá các dân tộc Tây Nguyên đều có hình ảnh chiếc khố và lễ
hội đâm trâu nhưng chiếc bình của dân tộc Tà Ôi còn diễn ra hình ảnh đi
sim, thờ tín vật, dân tộc Ba Na là hình ảnh con chó vốn rất được yêu
thích, dân tộc Ê Đê là những đặc điểm của ngữ hệ nam đảo và đời sống săn
bắt hái lượm...
30 chiếc bình của dân tộc
Tây Bắc, hình ảnh trung tâm là trang phục của các cô gái Thái, nhưng
chiếc bình của dân tộc Lô Lô lại có thêm những hoa văn là những tam giác
lớn, nhỏ thể hiện tín ngưỡng thờ cúng ông bà, trời đất, vuông tròn…
Công phu nhất trong 4
chiếc bình của các dân tộc Bình Nguyên là chiếc bình dân tộc Kinh. Hoa
văn miệng bình thể hiện ngữ hệ Nam Á nhóm Việt Mường, vai bình được
trang trí hoa văn trống đồng Ngọc Lũ, thân bình được trang trí bằng hình
ảnh Văn miếu Quốc Tử Giám, những hình ảnh đó phản ánh lịch sử phát
triển của dân tộc từ thời đại Hùng Vương tới triều đại vàng son Lý Trần,
đồng thời nó cũng thể hiện tính độc lập tự do dân tộc. Đai ngọc quanh
thân bình thể hiện khả năng thống lĩnh của dân tộc Kinh. Một số hoa văn
khác trang trí trên chiếc bình cũng thể hiện sự phát triển kinh tế theo
từng thời kỳ: bông lúa tượng trưng cho nền văn minh lúa nước từ thời Âu
Cơ, và tiếp đó là các hoa văn tượng trưng cho nền công nghiệp hoá, điện
khí hoá và hiện nay là du lịch, thương mại, xuất khẩu… phía mặt sau bình
là hoa văn thể hiện những thành quả đạt được, đó là Việt Nam gia nhập
các tổ chức thế giới như: ASEAN, APEC, Liên hiệp quốc, WTO…
Hiện nay 54 bình gốm các dân tộc Việt
Nam đang được làm khuôn để sản xuất hàng loạt với 3 loại kích cỡ: kích
cỡ ban đầu (1,55m) dùng để trang trí ngoại thất, 36cm dùng cho trang trí
nội thất và loại nhỏ nhất 15cm dùng làm quà tặng du lịch. Hiện nay hoạ
sỹ điêu khắc Huỳnh Văn Đa đang thực hiện ý tưởng làm một bông sen bằng
gốm lớn nhất Việt Nam. Ông có dự định sau khi tác phẩm hoàn tất sẽ thỉnh
100 vị cao tăng ký tên, sau đó đem bán đấu giá lấy tiền từ thiện đem
lại ánh sáng cho người mù nghèo.
|