Kim Lan vốn là một làng nghề trú phú, nhưng theo dòng chảy của thị trường, sự phát triển có lúc thăng trầm, làng nghề bị quên lãng vào khoảng thế kỷ XVII.
Cách trung tâm Hà Nội khoảng 30km về phía Đông Nam, nằm bên dòng sông
Hồng, làng gốm Kim Lan thuộc địa phận huyện Gia Lâm. Phía Bắc giáp với
làng cổ Bát Tràng, phía Tây giáp với quận Hoàng Mai.
Theo các nhà khảo cổ học và tài liệu lịch sử, làng Kim Lan hình thành
từ thế kỷ thứ IX, nghề gốm bắt đầu khởi phát và phát triển qua nhiều thế
hệ ở nơi đây. Kim Lan được biết tới như là cái nôi của nghề gốm sứ tại
vùng Đồng bằng Bắc bộ.
Theo nhiều nghiên cứu về khảo cổ và lịch sử, nghề gốm ở Kim Lan đã xuất
hiện từ rất lâu, có thời kỳ phát triển đến cực thịnh. Tuy nhiên, cho
tới nay, hầu như không ai nhớ tới gốm sứ Kim Lan.
Từ thời Lý, Trần, làng gốm Kim Lan đã phát triển rực rỡ và từng là
trung tâm cung cấp vật liệu xây dựng cho kinh thành Thăng Long, sản xuất
các vật liệu sinh hoạt bằng gốm sứ cho hoàng cung và cả dân thường.
Thế kỷ XIII – XIV, làng được biết đến là nơi chuyên sản xuất những sản
phẩm gốm sứ của An Nam cho Nhật Bản. Gốm Kim Lan được xếp vào loại hàng
cao cấp, luôn mang một sắc thái giản dị cùng vẻ đẹp tao nhã.
Nức danh một thời, trải qua biết bao thăng trầm, hưng thịnh, nhưng làng
gốm Kim Lan chỉ được người ta biết đến qua cái danh Bát Tràng. Một thời
gian dài, gốm Kim Lan bị lãng quên, nhưng hiện, làng nghề gốm này đã
dần lấy lại tên tuổi, khẳng định vị thế trên thị trường.
Ngày nay, sản phẩm chính của làng gốm Kim Lan chủ yếu phục vụ cho sinh
hoạt trong cuộc sống hằng ngày. Các sản phẩm chính của làng thường là
bình, vại gốm, chậu cảnh, lư hương; rồi chén, bát, ống đựng tăm… từ bình
dân đến cao cấp.
Ngoài bát đĩa, ấm chén và những đồ thông dụng trong đời sống hằng ngày,
nghệ nhân Kim Lan còn làm ra những sản phẩm có giá trị như: Độc bình,
lư, đỉnh, đèn thờ, con giống... với hai loại men truyền thống là men
ngọc, men rạn.
Các sản phẩm của làng gốm Kim Lan rất đa dạng về mẫu mã. Ngoài ra, làng
gốm cổ Kim Lan còn chú trọng phát triển các sản phẩm đồ gốm phục vụ cho
xây dựng, như ngói trang trí, con tiện lan can.
Với đặc thù của làng, các lò nung gốm ở đây thường bé. Điểm đặc biệt
của gốm Kim Lan là các sản phẩm không quá cầu kỳ về chi tiết, mà tạo
được sự tiện dụng, thoải mái cho người sử dụng.
Đến với Kim Lan hôm nay, không thiếu gì những sản phẩm chất lượng cao.
Bên cạnh đó, giá cả phù hợp với túi tiền người tiêu dùng đã giúp cho gốm
sứ Kim Lan được nhiều người tìm đến. Bằng bàn tay khéo léo, sự tâm
huyết gửi gắm trong từng sản phẩm, người dân làng Kim Lan đang góp phần
làm phong phú, đa dạng và phát triển nghề gốm khu vực phía Bắc nước ta.
Dù đang gặp phải những khó khăn, nhưng với những nỗ lực hiện nay của
những người con nơi mảnh đất ven sông này, hy vọng rằng nghề gốm làng
Kim Lan sẽ sớm được phục dựng và bảo tồn đúng với giá trị truyền thống
của nó.
Theo: laodongthudo.vn