Nhắc đến Bắc Giang là nhiều người nghĩ ngay đến món đặc sản bánh đa xã
Dĩnh Kế - nơi đây có làng nghề làm bánh đa ngon nổi tiếng đất Bắc.
Làng
Dĩnh Kế nằm dọc theo Quốc lộ 1A, cách trung tâm thành phố Bắc Giang
khoảng 2km về phía Đông Bắc. Con đường vào làng nhỏ và sâu. Trong từng
nếp nhà, không nhà nào không có những chiếc phên nứa để phơi bánh tráng.
Cả làng có trên một trăm hộ làm bánh đa và trở thành nghề chính đem lại
nguồn thu nhập cho các hộ dân.
Bánh
đa Kế có từ lâu đời, là nghề cha truyền con nối. Sản phẩm bánh
đa truyền thống chứa đựng sự công phu, khéo léo và tinh tế của người
dân. Qua mỗi thời kỳ, làng nghề bánh đa Kế càng phát triển thịnh vượng
hơn và có chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Cho đến ngày hôm nay, mặt
hàng dân dã này đã trở thành một nét văn hóa ẩm thực và thức quà đặc sản
đậm chất đồng quê Bắc Bộ.
Nhìn
thoáng qua quy trình làm bánh thì thấy thật đơn giản nhưng không phải
vậy. Để làm được những chiếc bánh ngon và đẹp mắt người dân trong làng
Kế phải thức dậy lúc 3 giờ sáng, chuẩn bị gạo, tráng, nướng và phơi
bánh. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mẩn.
Đầu
tiên là khâu chuẩn bị nguyên liệu, nguyên liệu chính để làm bánh đa Kế
là loại gạo ngon, để lâu ngày, khi ấy nhựa gạo chuyển hoá thành một dạng
thức khác, cô đọng và hoà tan vào những hạt gạo trắng trong. Người ta
vo gạo rất nhẹ nhàng, làm sao cho vừa sạch lại vừa bảo đảm những bụi cám
vẫn còn dính trên hạt gạo ấy. Sau đó đem gạo ngâm với nước, vớt ra để
cho ráo nước rồi cho vào máy xay, tạo ra thứ bột mịn và trắng muốt.
Sau
khi chuẩn bị xong nguyên liệu, bột được đem tráng để thành hình hài
chiếc bánh. Tuy tráng bánh đa có nhiều điểm tương đồng với tráng bánh
cuốn nhưng đòi hỏi kỹ thuật cao hơn của người thợ lành nghề. Là loại
bánh dùng để nướng nên khi tráng phải dày hơn. Bánh được tráng hai lần,
sau khi lớp một chín nhưng vẫn còn ướt, lớp hai được trải đều ngay trên
lớp một, tuy nhẹ tay nhưng đều và phẳng.
Trước
khi đem phơi bánh đa, người ta rắc một lượt vừng đen cùng lạc sống giã
giập lên trên. Kỹ thuật rắc vừng, lạc cũng đòi hỏi sự chuyên nghiệp, khi
rắc người làm lấy tay nhúm lấy những hạt vừng rồi rắc đều lên trên mặt
bánh đa, tập trung dày đặc nhất ở tâm bánh. Bên cạnh đó, có gia đình cho
lạc giã giập hòa cùng bột nước đem tráng lên khuôn.
Khi
phơi bánh đa, người làng Kế đặt lên trên những tấm phên đan bằng nứa,
phên phải phẳng phiu, kích thước không được nhỏ hơn bánh đa khi mang từ
khuôn ra. Khi bánh se mặt và vẫn còn dẻo, phải kịp thời gỡ bánh cho khỏi
dính vào phên, tránh bị vỡ, hoặc thủng, rồi mới lật bánh sang mặt bên
kia và phơi tiếp cho đến khô. Khi khô bánh được bảo quản rất cẩn thận.
Khâu
khó nhất của chiếc bánh đa Kế chính là khâu quạt bánh. Nhìn chị gái
làng Kế một tay đảo qua đảo lại cái bánh đa trên mặt bếp than hồng, tay
kia phe phẩy cái giấy lúc nhanh lúc chậm, lúc giơ cao, lúc chúc xuống,
khi lấy nẹp tre dằn lên bánh đa, lúc lại lấy tay cuốn từng mép bánh...
giống như những "nghệ nhân" thực thụ.
Theo
các bà, các chị ở làng Kế chia sẻ: “Than để nướng bao giờ cũng phải là
thứ than củi. Kỹ thuật nướng cũng đòi hỏi sự khéo léo. Không được quạt
mạnh quá, than bốc lửa, bánh dễ cháy mà không chín. Đặc biệt, phải quạt
đều tay, than đượm - “chín âm”. Những chiếc bánh sống qua đôi bàn tay
khéo léo của người con gái làng Kế thoáng chốc phồng lên, giãn nở đều,
chín rộp dần dần và cong lên khum khum như hình yên ngựa, từ từ chuyển
sang màu vàng ruộm, vừng chín thơm lừng.
Với
giá rất bình dân từ 10.000 - 15.000 đồng một chiếc, bạn đã có thể
thưởng thức những chiếc bánh đa Kế giòn tan và thơm bùi hương vị của
lạc, của vừng. Chiếc bánh tuy giản dị nhưng cũng chính là tâm huyết của
biết bao nghệ nhân nơi đây, trở thành món quà không thể thiếu đối với du
khách đến thăm hoặc chỉ ghé qua Bắc Giang một lần.
Theo: emdep.vn