Là nơi giao lưu kinh tế, văn hóa, xã hội của người dân, thể hiện trình độ phát triển của cả vùng miền, chợ là một nét văn hóa đặc sắc, mang trong mình biểu trưng của sự hội tụ và chắt lọc, vừa cũ xưa, dung dị, hồn hậu lại vừa mới mẻ, tươi tắn bởi sự sôi động, ồn ào của nó. Dù là ở thành thị hay thôn quê, thì chợ cũng chính là nơi chứa đựng “linh hồn” của vùng đất và con người nơi ấy. Nằm giữa không gian văn hóa cổ kính làng Chuông, xã Phương Trung, Thanh Oai, Hà Nội, phiên chợ làng nón vẫn còn lưu giữ nguyên vẹn những nét đẹp truyền thống độc đáo.

Ở Việt Nam, hình ảnh chiếc nón đã hiện diện từ lâu trong đời sống hàng ngày của người dân và trở thành một phần cuộc sống của người Việt. Có thể thấy trên khắp đất nước có biết bao vùng làm nón nổi tiếng và mỗi loại nón ở từng địa phương đều mang sắc thái riêng. Với vùng đồng bằng Bắc Bộ, nón làng Chuông,Thanh Oai, Hà Nội nổi tiếng là loại nón bền đẹp vào bậc nhất. Mỗi chiếc nón đều mang nét duyên dáng, sự giản dị, thuần khiết mà vẫn không kém phần đài các, quý phái. Nó là chứng nhân phản ánh rõ nét đời sống, mong muốn cũng như cảm nhận của người dân Việt, trở thành vật điểm trang đi cùng các bà các chị trong những ngày lễ, ngày hội; tôn thêm nét đẹp, nét duyên của người phụ nữ Việt.

Muốn ăn cơm trắng cá trê

Muốn đội nón tốt thì về làng Chuông

Theo câu ca dao xưa, từ sáng sớm chúng tôi đã tìm về làng Chuông để có thể kịp dự phiên chợ quê. Ngôi làng nhỏ nằm bên dòng sông Đáy hiền hoà, cách trung tâm Hà Nội khoảng 30km. Từ lâu, chợ đã trở thành một nếp sống, một nét văn hóa đặc trưng của ngôi làng cổ hàng trăm năm tuổi nổi tiếng với nghề làm nón lá.

Người dân làng Chuông, sinh ra, lớn lên vẫn theo cái nghề của cha ông để lại từ bao đời. Nghề làm nón giản dị này đã nuôi sống biết bao gia đình. Trong làng, từ người già cho đến trẻ em, hầu như ai ai cũng biết làm nón và tranh thủ lúc nông nhàn để tăng thu nhập. Sự lặng lẽ của những con người nơi làng quê khiến chúng tôi tường tận hơn về ba chữ Nón làng Chuông. Tới chợ, dễ có thể bắt gặp những hình ảnh thân quen về cuộc sống lao động, hay những nhịp sống của một chợ quê vùng Bắc Bộ, ẩn mình trong không gian văn hóa thuần Việt.

Chợ nón họp mỗi tháng 6 phiên, vào các ngày chẵn trong tháng: mùng 4, 10, 14, 20, 24, 30 Âm lịch

Từ khắp chợ, người người vui vẻ mang theo những sản phẩm của mình đến chợ

Ngôi làng nghề nhỏ bé này luôn tấp nập khách ra vào không chỉ để đặt hàng, mà còn để tham quan, tận mắt chứng kiến công việc làm nón.

Nón được xếp thành từng chồng dài, trắng loá. Màu trắng của nón lấp loá khắp nơi xen lẫn những gương mặt hoan hỉ, chất phác của những người nông dân giản dị như chính những chiếc nón khiến người ta có thể cảm nhận được cuộc sống yên ả nơi đây.

… tiếng cười giòn tan của các bà các chị đã làm cho không khí trong chợ càng thêm đậm đà bản sắc quê hương

Trước đây, phiên chợ này chỉ để bán nón, về sau, do những thay đổi của cuộc sống mà tính chất của phiên chợ cũng có nhiều thay đổi. Người ta đến đây để trao đổi, để mua tất cả những nguyên liệu cần thiết để làm ra một chiếc nón. Người dân từ các làng khác ở Thanh Oai đều đổ về đây dự phiên chợ…

Ở chợ Chuông, người ta bán đủ thứ nguyên liệu để làm thành chiếc nón. Từ lá nón, kim, chỉ, cước khâu nón, vành nón, rồi khuôn làm nón cho tới quai nón rồi tua rua đủ màu...

Hình ảnh người bà, người mẹ…cặm cụi cắt lá, lợp nón, nắn nót từng đường kim mũi chỉ, cẩn thận với từng đường phết quang dầu thông lên nón

Những cụ bà đã ngoài 70 tuổi nhưng vẫn gắn bó với chợ, với nguyên liệu làm nón, chứng kiến những thăng trầm của nghề làm nón làng Chuông

Sức hút chợ Chuông còn hiện hữu bởi một không gian kiến trúc cổ kính

Chợ họp ngay tại đình làng, bên ngoài cổng Tam quan, trong sân đình…

Những nét giản dị trong cuộc sống thường ngày đã tạo nên sắc thái riêng cho chợ quê

Người làng nón truyền nhau: còn người Việt Nam, còn cô gái mặc áo dài thì nghề làm nón vẫn không bị mất. Có lẽ, đó là lý do một phiên chợ nón thế này còn tồn tại đến nay và không thiếu sự tấp nập, người qua kẻ lại, người mua kẻ bán… Không chỉ là nơi trao đổi, buôn bán nữa, chợ nón Chuông đã trở thành điểm hẹn của văn hóa chợ quê, biểu trưng của vẻ đẹp truyền thống Việt.

Rời làng nón nhưng hình ảnh những chiếc nón trắng và nụ cười viên mãn của các mẹ, các chị trong phiên chợ nón cùng hình ảnh những bàn tay tài hoa và lòng nhiệt huyết của những con người bình dị nơi đây vẫn còn in đậm trong chúng tôi. Có một niềm tin rõ ràng rằng nghề nón sẽ không bao giờ mất. Dù cho những ba động của cuộc sống hiện đại có mạnh mẽ đến đâu đi nữa thì hình ảnh chiếc nón cùng tà áo dài  truyền thống vẫn sẽ mãi mãi là biểu tượng văn hoá đặc sắc của người Việt Nam, là vẻ đẹp độc đáo của truyền thống Việt.

Trang Nguyên