Làng làm gốm Quế
An trước đây có tên là làng Lò Nồi, xã Quế An, huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng
Nam. Nghề làm gốm của làng ra đời từ khi những cư dân Việt đầu tiên đến
đây chọn đất, khai phá lập làng.
Theo các cụ cao niên trong
thôn thì làng gốm ra đời vào khoảng giữa thế kỷ XIX, lúc cao điểm có
hàng trăm hộ sản xuất với những đồ gốm gia dụng từng mang lại danh tiếng
lẫn sự thịnh vượng của làng Quế An một thời. Điều đặc biệt là từ xưa
đến nay nghề làm gốm ở đây hoàn toàn bằng thủ công và sử dụng sức người
là chính. Các sản phẩm đất nung thủ công rất đa dạng và gần gũi với đời
sống của người dân như như lu, nồi, niêu, ấm, chảo, bùng binh... Xưa
kia, các sản phẩm của làng gốm nổi tiếng bền đẹp và góp mặt khắp các khu
chợ quê, hiện hữu trong nhiều gia đình ở nhiều địa phương trong vùng và
lân cận. Tuy nhiên, hiện nay làng chỉ còn hai hộ sản xuất, trong đó một
hộ chỉ làm khi nông nhàn, hộ còn lại là gia đình anh Giang Ngọc Xanh,
44 tuổi sản xuất quanh năm nhưng cũng ở mức cầm chừng.
 |
Khi chúng tôi đến nhà anh
Xanh, nhìn quanh quất chỉ thấy có hai cụ già phía sau nhà đang miệt mài
ngồi nặn những sản phẩm gốm bên chiếc bàn xoay cũ kỹ. Dưới bàn tay đã
nhăn nheo vì thời gian của hai cụ những sản phẩm gốm gia dụng dần dần
được nên hình hài từ đất… Ngoài sân, vợ và con gái anh Xanh đang xếp
những sản phẩm gốm vừa mới được nặn xong để phơi khô trước khi cho vào
lò nung. Phía sau nhà, anh Xanh đang chuẩn bị củi lửa để cho sản phẩm
vào lò nung…
Anh Xanh cho biết nghề làm
gốm của gia đình anh đã có từ lâu và để làm ra một sản phẩm gốm đòi hỏi
rất nhiều công đoạn. Đầu tiên phải lấy đất sét về phơi khô sau đó đem
xay thành bột rồi sú (rưới) nước nhồi cho nhuyễn. Khi bột đất đã được
nhồi nhuyễn dùng bàn xoay để chuốt thành hình dáng sản phẩm rồi phơi sản
phẩm cho khô, sau khi phơi người thợ tiến hành cắt, gọt, sửa trong, cạo
ngoài, gắn các bộ phận vòi, quai... chỉnh sửa sản phẩm sao cho hoàn
chỉnh nhất. Sau khi đã chỉnh sửa hoàn chỉnh, sản phẩm được đem chồng vào
lò nung theo nguyên tắc tận dụng tối đa không gian lò để xếp các sản
phẩm lên nhau sao cho có thể chứa được nhiều sản phẩm nhất. Sau đó, đun
lửa nấu 4 tiếng và để nguội sẽ có được những sản phẩm gốm hoàn chỉnh…
Theo anh Xanh, thì trung
bình mỗi ngày gia đình anh sản xuất ra khoảng 20 sản phẩm và mỗi tuần
thì khoảng 150 sản phẩm. Bình quân mỗi ngày gia đình anh thu nhập từ
100.000VNĐ - 150.000VNĐ. Hiện nay sản phẩm do gia đình anh sản xuất được
tiêu thụ ở khoảng 10 địa điểm, chủ yếu là ở những chợ quê trong xã Quế
An và các xã lân cận. Gọi là làng nghề nhưng thực ra tham gia làm gốm ở
làng chủ yếu là mẹ anh và vợ chồng anh và đặc biệt là việc nặn gốm do
những cụ bà lớn tuổi trong làng đảm nhận. Mỗi ngày, các cụ bà lớn tuổi
của làng tập trung tại nhà anh Xanh để cùng với mẹ anh làm gốm. Công cán
chẳng đáng là bao chỉ đủ kiếm thêm chút tiền cùng con cháu trang trải
cuộc sống, nhưng cái chính là làm cho đỡ nhớ nghề.
Tuy hiện nay gốm của làng
Quế An đã được nhiều người biết đến và sản phẩm bán chạy ở các chợ của
địa phương do giá cả hợp lý, mẫu mã đa dạng nhưng để phục hồi lại nghề
gốm như xưa không phải là chuyện dễ vì gặp khó khăn trong việc tập hợp
những người làm gốm có tay nghề trước đây, thiếu kinh phí đầu tư cho cơ
sở vật chất, thị trường bao tiêu sản phẩm chưa có tính ổn định lâu dài,
thiếu đội ngũ kế tục tâm huyết, hết lòng với nghề…
Được biết, hiện nay, địa
phương đang xây dựng đề án khôi phục làng gốm Quế An. Trong tương lai,
phòng Công thương huyện Quế Sơn sẽ dùng khoản kinh phí khuyến công để hỗ
trợ cho Uỷ ban nhân dân xã Quế An tập hợp các nghệ nhân lại rồi tổ chức
lớp dạy nghề cho thế hệ trẻ. Ngoài ra, cũng sẽ hỗ trợ kinh phí cho các
hộ mua sắm máy móc, trang thiết bị phục vụ làm gốm; tổ chức tham quan,
học hỏi kinh nghiệm ở các làng gốm làm ăn hiệu quả để xây dựng sản phẩm
gốm đặc trưng trên thị trường...
Theo: Langvietonline