Hương án đá hoa sen là một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc đá độc đáo, được tạo thành từ nhiều khối đá xanh ghép lại thành một khối lớn hình chữ nhật có kích thước dài 3,12m, rộng 1,4m, cao 1,2m, được chia thành ba phần chính là mặt, thân và chân đế.

Nhìn tổng thể, hương án như một tòa sen lớn. Xung quanh bề mặt được chạm khắc nhiều hình cánh sen lớn đan chéo nhau, trên mỗi cánh sen lại được khắc hình mây mềm mại. Thân và đế hương án được chạm khắc nhiều hoa văn như rồng, hoa cúc, hoa văn sóng nước ... Tất cả đều thể hiện sự khéo léo, tinh tế của người nghệ nhân.

Phần giữa thân hương án, hai mặt chính trước sau có tạc sáu con rồng. Dù được tạo tác thời Lê Sơ nhưng hình ảnh rồng trong hương án vẫn mang đậm tinh hoa hoa văn điêu khắc thời Lý - Trần. Nếu hình hoa sen, hoa cúc biểu hiện tư tưởng phật giáo thì hình ảnh rồng quanh thân hương án trong tư thế thư thái, lạc quan thể hiện sức mạnh vương quyền. Đồng thời, nghệ nhân chạm khắc cũng gửi gắm hậu thế thông điệp về một đất nước yên bình, hưng thịnh.

Cận cảnh một số chi tiết điêu khắc của hương án

Ở một góc của hương án có khắc dòng chữ Hán "Thuận thiên ngũ niên, Nhâm tý niên .... ". Qua dòng chữ này, xác định được hương án được tạo ra từ năm Nhâm tý 1432, niên hiệu Thuận Thiên thứ 5 thời vua Lê Thái Tổ. Người tạo hương án và cung tiến vào chùa là ông Lưu Khụ, vợ là Đỗ Xú người Khám Lạng.

Với giá trị lịch sử văn hóa, giá trị mỹ thuật và tính độc đáo quý hiếm, hương án đá hoa sen chùa Khám Lạng đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia tại Quyết định số 2382/QĐ -TTg ngày 25/12/2015.

Trong ảnh là khung cảnh thanh tịnh ở chùa Khám Lạng - nơi lưu giữ bảo vật quốc gia