Giữa
rừng dừa bạt ngàn xanh ngắt, có một ngôi làng hàng trăm năm qua son sắt
với nghề trồng cói, dệt chiếu hoa. Đó là làng Công Thạnh, xã Tam Quan
Bắc, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định.
Đến Công Thạnh
trong những ngày nắng rực rỡ, trên khắp các nẻo đường làng đâu đâu
người ta cũng bắt gặp cảnh
phơi cói, phơi chiếu, và cảnh nhà nhà rộn
vang tiếng khung cửi dệt chiếu.
Một xưởng dệt chiếu ở làng Công Thạnh
|
Phơi cói trên nền gạch đỏ
|
Nguyễn Thị
Ban, 42 tuổi, người có thâm niên hơn 30 năm làm nghề dệt chiếu, thổ lộ:
“Để có chiếc chiếu bền đẹp, phải có 3 nghề. Tôi chỉ có một nghề cuối
cùng là dệt. Nhưng nghề nào cũng phải có cái tâm chú ạ!”- Chị bỏ lững
câu chuyện, tiếp tục cùng con gái cần mẫn luồng cói vào khung để dệt.
Hai nghề còn
lại mà chị Ban chưa kịp kể tiếp đó là nghề trồng cói và nghề nhuộm cói.
Nghề làm chiếu vừa vất vả vừa lãi ít
. Những người thợ giỏi, dệt cật lực,
hai người từ sáng tinh mơ cho đến gần tối mới được 3 chiếc chiếu.
Dừng tay dệt
trong khi chờ con gái mang thêm sợi cói vào, chị cho biết, cách đây hơn
10 năm, làng chiếu Công Thạnh tưởng chừng đã bị xóa sổ bởi sự cạnh tranh
từ loại chiếu nhựa giá rẻ của Trung Quốc. Chiếu dân làng Công Thạnh dệt
ra không bán được khiến cói ngoài đồng già cỗi, vàng hoe… nhưng người
trồng cũng chẳng buồn thu hoạch. Nhưng may thay, sự khủng hoảng đó rồi
cũng qua đi, vì một lẽ chiếu nhựa mùa hè nằm rất nóng, mùa đông đã lạnh
nằm trên chiếu lại càng lạnh thêm.
Nhắc lại
chuyện cũ, ông Trần Duy Hội, Chủ tịch UBND xã Tam Quan Bắc, vẫn không
khỏi ngậm ngùi: “Lúc đó chúng tôi cũng hoang mang lắm! Chỉ sợ dân làng
chịu không nổi bỏ mất nghề tổ. May có các nghệ nhân già cùng lớp thợ
giỏi cố gắng vận động cháu con giữ được nghề. Sau 2 năm, nhiều lái buôn
quay lại làng thu mua chiếu. Đến hôm nay làng chiếu đã sống lại được
rồi.”
Đi từ đầu cho
đến cuối làng nghề, hơn 400 khung dệt thủ công đang ra sức hoạt động.
Ngoài người lớn, các em nhỏ cũng tham gia dệt như những thợ lành nghề.
Công việc dệt chiếu không mấy nặng nhọc, nên con em trong làng được bố
mẹ truyền nghề từ khi 6 tuổi. Ngoài giờ học, các em có thể ngồi vào
khung dệt để có thêm thu nhập, giúp đỡ gia đình. Đặc biệt, lớp người cao
tuổi của làng vẫn sắt son với nghề dệt chiếu. Hàng chục người dệt cao
niên đều có chung suy nghĩ: “Ông cha ngày xưa cũng sống chết với nghề,
chúng tôi hôm nay cũng thế. Có như vậy con cháu mới theo gương giữ lấy
nghề tổ.”
Bà Nguyễn Thị
Ở, hơn 70 tuổi nhưng đã có tới 60 năm theo nghề dệt chiếu. Thời làng
nghề khủng hoảng khó khăn, suốt ngày ngồi bên đống cói, nhìn khung dệt
bà thầm mong làng nghề hồi sinh. Chuyện đó đã qua rồi, bây giờ chiếu
tiêu thụ mạnh, bà lại dệt say sưa như ngày xưa. Khi tiếng gà gáy tàn
canh bà đã dậy rồi, và khi hừng đông hé rạng nơi rặng dừa cuối làng bà
đã ngồi vào khung cùng dệt với con gái. Con cháu trong nhà cũng như lối
xóm, bà luôn luôn động viên, ngoài học chữ phải cố học nghề để giữ nghề
cho làng. Cháu nội của bà, bé Mai Thị Tuyết Ngân, mới 12 tuổi nhưng đã
biết dệt từ khi lên 6. Tất cả các loại chiếu có hoa văn dù khó mấy em
cũng dệt đều được. Ngân có được thành quả đó là nhờ sự dìu dắt của bà
nội.
Ngoài 400
khung dệt thủ công, Làng nghề đã đầu tư lắp đặt 13 máy dệt chiếu theo mô
hình công nghiệp. Công suất dệt bằng máy nhanh gấp 4 lần dệt tay. Sản
phẩm của hai cách dệt đều chất lượng và giá thành như nhau. Chiếu của
làng hiện nay được tiêu thụ khắp vùng và lên tận Tây Nguyên. Nhiều thanh
niên rời làng làm ăn xa với nghề khác, nay cũng quay về ngồi máy dệt
chiếu. “Em tin nghề chiếu tại làng này sẽ phát đạt nhiều hơn. Em làm đây
hơn một năm rồi, lúc nào cũng không đủ chiếu bán cho khách hàng, đặc
biệt dịp Tết phải làm thâu đêm mới kịp hàng cho khách.”- chị Nguyễn Thị
Lan tâm sự.
Quá chiều,
chúng tôi chia tay bà con làng chiếu Công Thạnh. Nhìn hai bên đường làng
nhộn nhịp cảnh chuyển cói vào kho, giũ cói, cuốn chiếu chuyển giao
khách hàng… diễn ra nhộn nhịp như cảnh diễn trên một sân khấu. Và trong
gió chiều, tiếng hát nặng nghĩa nặng tình của người con gái dệt chiếu
vọng theo: “Anh về Công Thạnh em trải chiếu cho anh nằm/Tình sâu nghĩa
nặng mấy con trăng rằm không phai”.
Vietbao (Theo: quehuongonline.vn)