Trong khi đó, sự mai một của các làng nghề ngày càng
nhanh. Làng đúc đồng Phước Kiều (Điện Bàn) là một ví dụ. Các nghệ nhân
lão làng giỏi nghề lần lượt qua đời, sản phẩm bị nhái mẫu, lai tạp, sản
xuất đình trệ.
Dự toán ngân sách phân bổ để khôi phục làng nghề này
chỉ 300 triệu đồng, nhưng kinh phí
xây nhà trưng bày hiện vật đồng đúc
đã ngốn hết hơn 80% số này . Vì thế, viễn cảnh du khách nườm nượp đến
thăm làng, mua các sản phẩm chỉ có trong… mơ!
Huyện Duy Xuyên (Quảng Nam) cũng từng xây dựng đề án
phát triển du lịch làng nghề dệt tơ tằm Mã Châu, nhưng đến nay vẫn chưa
thành. Có lần, đoàn cán bộ địa phương ra Vạn Phúc (Hà Tây) để học hỏi kỹ
thuật dệt lụa. Nhìn lụa Vạn Phúc đẹp, mượt mà, người Mã Châu rất
"thèm", nhưng đành chịu vì thiếu tiền mua công nghệ xử lý vải sau khi
dệt.
Để khôi phục và phát triển HHH một làng nghề, ngân sách
phần lớn được rót từ Chương trình mục tiêu Phát triển làng nghề của Bộ
Công nghiệp, số còn lại từ UBND các tỉnh, thành. Do phải qua nhiều công
đoạn, nặng về xin-cho, cơ chế này vô hình trung đã cản trở ngành du lịch
các địa phương.
Đỏ mắt tìm thương hiệu
Ông Hồ Việt, nguyên trưởng đại diện Văn phòng Tổng cục
Du lịch tại miền Trung, cho rằng kinh phí là quan trọng, nhưng quan
trọng nhất vẫn là sản phẩm . Du lịch làng nghề thực sự vẫn chưa
có một thương hiệu đúng nghĩa, nhiều nơi còn không bảo vệ được "tiếng
thơm" mà làng nghề mình đang có.
Bình Định có làng nấu rượu Bàu Đá nổi tiếng. Vài năm
trước, một doanh nghiệp ở Đà Nẵng nhận ra giá trị cái tên Bàu Đá, nên
nhanh chân gom thầu sản phẩm rượu Bàu Đá rồi đăng ký thương hiệu để độc
quyền kinh doanh. Mất của tới nơi, tỉnh Bình Định đành thương lượng để
được "trả lại tên cho em".
Bàu Đá nổi tiếng mà còn thế, thì làng nón Gò Găng, nem Chợ Huyện…, bao giờ du khách mới biết đến?!
Nhờ thuận lợi về vị trí địa lý và nhanh nhạy, người dân
làng nghề đá mỹ nghệ Non Nước (Đà Nẵng) đã sớm tạo được thương hiệu,
tổng doanh thu mỗi năm từ 25 đến 30 tỉ đồng. Thế nhưng, việc sản xuất ồ
ạt tạo nên tình trạng cung vượt cầu, dẫn tới ép giá, chém đẹp khách .
Người dân Non Nước đã khiến làng nghề của chính họ mang tiếng xấu. Tương
tự, tình trạng "treo đầu dê bán thịt chó" cũng làm mờ nhạt tên tuổi
làng đúc Phước Kiều.
Thừa Thiên - Huế có 3 làng nghề nổi tiếng là làng đan
nón Phủ Cam, làng đúc đồng và điêu khắc chạm khảm mộc Mỹ Xuyên, đến nay
vẫn chưa được du khách chú ý.
Học cách của Hội An
Ông Hồ Việt nói: Có tiềm năng, nhưng ngành du lịch địa
phương phải có ý tưởng và quyết tâm, tức là phải có "cái đầu", thì du
lịch làng nghề mới thành công. Hội An là địa phương hội đủ ba yếu tố nói
trên.
Ba làng nghề tiêu biểu của Hội An là mộc Kim Bồng, rau
Trà Quế và gốm Thanh Hà. Ba năm trước, Công ty Dịch vụ du lịch Hội An đã
nghĩ ra tour Một ngày làm cư dân phố cổ . Du khách quốc tế đến để được
làm nông dân... mà vẫn rất thích thú.
Cách tiếp thị của Hội An là xây dựng website, phát hành
sách về du lịch làng nghề. Hiện có 2 tổ chức quốc tế tham gia hỗ trợ
Hội An phát triển du lịch cộng đồng tại Kim Bồng và cù lao Chàm.
Ngoài ra, Hội An còn nhanh nhạy kết hợp với các tổ chức
du lịch để quản lý và khai thác từng tuyến điểm cụ thể. Làng gốm Thanh
Hà và mộc Kim Bồng giao cho Văn phòng Hướng dẫn tham quan Hội An; làng
rau Trà Quế giao cho Công ty Dịch vụ du lịch Hội An, dịch vụ ẩm thực
trên đảo cù lao Chàm được giao cho Đội Khai thác yến thị xã . Hội An còn
liên kết với các công ty du lịch tại TP.HCM, Đà Nẵng, Hà Nội để có nguồn
khách phong phú, tìm đầu ra cho sản phẩm du lịch làng nghề.
Theo ông Hồ Việt, trong tổng số khách đến tham quan
miền Trung, chỉ 30% khách quan tâm tới du lịch làng nghề. Tỷ lệ này
thấp, chưa như mong muốn. Với chương trình "Quảng Nam: Một điểm đến, hai
di sản thế giới" diễn ra suốt năm 2006, hy vọng du lịch làng nghề vùng
đất này sẽ được khai thác xứng tầm.
(Theo Sài Gòn tiếp thị)